Satu Islam Untuk Semua

Thursday, 31 January 2019

Kumpulan Nasihat dan Saripati Kitab Jawa Kuno (3)


islamindonesia.id – Kumpulan Nasihat dan Saripati Kitab Jawa Kuno (3)

 

Berikut ini adalah beberapa kumpulan nasihat dan saripati dari kitab-kitab Jawa kuno, yang semoga memberikan manfaat. Selamat merenungi makna-makna yang terkandung di dalamnya.

Serat Wulangreh, ISKS Pakubuwana IV: “Nadayan asor wijilipun, yen kakakuane becik, utawa sugih carita kang dadi misil, iku pantes raketana, darapon mundhak kang budi.”

(Sekalipun keturunan orang biasa, namun jika perilakunya baik, atau banyak pengalaman yang bermanfaat, pantas untuk didekati untuk menambah kebijakanmu)

“Mulane wong anom iku, becik ingkang ataberi, jejagongan lan wong tuwa.”

(Oleh karenanya orang muda itu, seyogyanya rajin berdialog dengan orang tua)

“Nadyan metu saking wong sudra papeki, lamun becik nggone muruk, iku pantes sira anggo.”

(Walau dari seorang yang miskin dan rendah, jika baik ajarannya, itu pantas kamu ikuti)

“Aja ngandelakem sira iku, suteng nata iya sapa kumawani, iku ambeke wong digang, ing wasana dadi asor.”

(Janganlah sombong jika kamu keturunan raja bangsawan dan menganggap tak ada yang berani, itulah sifat adigang, bisa-bisa berakhir hina)

“Anganggoa rereh ririh ngati-ati, den kawang-wang barang laku, kang waskitha solahing wong.”

(Seyogyanya berlakulah sabar, cermat dan hati-hati, perhatikanlah segala perilaku dan cermatlah terhadap perilaku orang)

“Mapan watake manungsa, pan ketemu ing laku lawan linggih, solah muna-muninipun, pan dadi penerengan.”

(Adapun ciri perilaku manusia, akan tampak dari cara berjalan dan cara duduknya, tindak-tanduk dan tutur katanya, itu semua tanda-tandanya)

“Nadyan silih bapa biyung kaki nini, sadulur myang sanak, kalamun muruk tan becik, nora pantes yen den nuta.”

(Meskipun ia ayah ibu kakek nenek, saudara ataupun famili, jika memberi ajaran yang salah, tetap tidak pantas kau ikuti)

“Wong tan manut pitutur wong tuwa ugi, pan nemu duraka, ing dunya praptaning akir, tan wurung kesurang-surang.”

(Orang yang tidak menjunjung nasihat orang tua, akan menemui kutuk sengsara, di dunia sampai akherat, berakhir penderitaan)

“Apan ana sesiku telung prakara, nanging gedhe pribadi, pan iki lirira, ingkang telung prakara, aja anggunggung sireki, kalawan aja nacad kapati-pati, lawan aja memaoni barang karya.”

(Ada tiga jenis pantangan yang paling utama, ketiga hal tersebut adalah jangan menyombongkan diri, jangan mencela, dan jangan mengkritik pekerjaan orang lain)

“Yen dadi nom ing enomipun, kang ginawe tuwa dikaya banyu neng beji, den awening paningale aji samar.”

(Jika ditakdirkan menjadi muda, sadarilah kedudukan mudanya, sedang yang tuwa, jadilah seperti air, jernihkanlah penglihatanmu)

“Tungkul uripe, lan aja duwe kareman, marang pepas dunya, siyang dalu emut, yen urip manggih antaka.”

(Hiduplah dengan tekun dan hati-hati, jangan mengumbar kesenangan dunia, siang malam ingatlah, bahwa hidup berujung kematian)

“Dedalane guna lawan sekti, kudu andhap asor, wani ngalah luhur wekasane, tumungkula yen dipun dukani, bapang den simpangi, ana catur mungkur.”

(Syarat meraih kepandaian dan kesaktian, harus bisa rendah hati, berani mengalah unggul pada akhirnya, menunduklah jika dimarahi, penghalang dihindari, ada perkara ditangguhkan)

“Dadya lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lan aja asukan-sukan, anggonira sawatawis, ala watake wing suka, suda prayitnaninng batin.”

(Jadikan ini laku, kurangi makan dan tidur, jangan terlena suka ria, batasilah sekadarnya, tabiat orang bersuka ria itu mengurangi ketajaman batinnya)

“Panggawe becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung kalakyan.”

(Perbuatan baik itu, gampang jika sudah dijalani, sulit jika belum dilaksanakan)

“Ingkang becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi, ingkang ala singgahan, aja sira anglakoni.”

(Segala yang baik, lakukanlah dengan pasti, yang buruk simpanlah, jangan engkau ikuti)

“Aja nganti kabanjur, barang polah ingkang nora jujur, yen kabanjur sayekti kojur tan becik.”

(Jangan berlarut, segala tingkah ketidakjujuran, jika sampai berlarut, pasti hancur dan tidak baik)

“Pan adigang kidang adigung pan esthi, adiguna ula iku, telu pisan mati sampyoh, si kidang ambegipun, angandelaken kebat lumpatipun, pan si gajah ngandelaken geng ainggil, ula ngandelaken iku, mandine kalamun nyakot.”

(Adigang kiasan kijang, Adigung kiasan gajah, Adiguna itu ular, ketiganya binasa bersama. Kijang menyombongkan kecepatan lari, gajah mengandalkan tinggi besarnya, ular mengandalkan gigitannya)

“Titikane wong anom kurang wewadi, bungah akeh wong kang nggunggung, wekasane kejelomprong.”

(Ciri-ciri anak muda itu tidak bisa menyimpan rahasia, senang dipuji, padahal itu menjerumuskan)

“Yen wong anom puniku, kakehan panggunggung dadi kumprung, pengung bingung wekasane pan angoling, yen ginunggung muncu-muncu, kaya wudun meh mechotot.”

(Orang muda itu, jika terlalu banyak dipuji menjadi tolol, bodoh, bingung, dan akhirnya terombang-ambing, jika sedang dipuji, monyong seperti bisul hampir pecah)

“Aja kakehan sanggup, durung weruh tutue agupruk, tutur nempil panganggepe wruh pribadi.”

(Jangan merasa tahu banyak, belum melihat sendiri sudah banyak bercerita, hanya mendengar saja merasa seperti melihat sendiri)

“Yen sira amaca, layang sabarng layanging, aja pijer katungkul ningali sastra, caritane ala becik dipunweruhi, nuli rasakna.”

(Jika engkau membaca, segala macam kitab, jangan hanya terpukau pada sastra, paparan baik buruknya harus dipahami, kemudian renungkanlah)

[Bersambung…]

 

EH / Islam Indonesia

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *